Σινεµά και νοσταλγία στο παλιό ελαιοτριβείο

Του Παύλου Θ. Κάγιου

Βραβευµένος σε όλα τα έργα του, ο 67χρονος Λάκης Παπαστάθης επανέρχεται µε µια βαθιά βιωµατική ταινία
«Η ταινία µου – λέει ο Λάκης Παπαστάθης που έζησε τα νεανικά του χρόνια στην πρωτεύουσα της Λέσβου – έπρεπε σε κάθε περίπτωση να ξεκινήσει το ταξίδι της προς το κοινό από τη Μυτιλήνη, από τον χώρο στον οποίο γυρίστηκε και στον οποίο αναφέρεται».

Γι’ αυτό και η πρεµιέρα της δίνεται στις 4 Σεπτεµβρίου στο ελαιοτριβείο του παππού του Ελύτη. «Η προβολή αυτή», τονίζει «αποτελεί µια συµβολική ανταπόδοση στους ανθρώπους του τόπου που αγκάλιασαν και στήριξαν µε τρόπο συγκινητικό την προσπάθεια τη δική µου και των συνεργατών µου, καθώς και στους δεκάδες µυτιληνιούς ερασιτέχνες ηθοποιούς οι οποίοι έλαβαν µέρος στην ταινία.

Αποδέχτηκα την πρόταση της Εταιρείας Αρχιπέλαγος να γίνει η παγκόσµια πρεµιέρα του έργου στο Ελαιοτριβείο Βρανά – που η αυλή του µπορεί να µετατραπεί σ’ ένα µαγικό αυτοσχέδιο θερινό σινεµά – γιατί το πανέµορφο αυτό µνηµείο, ιδιαίτερα µετά την αναστήλωσή του, αποτελεί όχι µόνο ένα ζωντανό τεκµήριο του παρελθόντος της Λέσβου αλλά και ένα ευδιάκριτο ίχνος της καταγωγής του Οδυσσέα Ελύτη, ενός οικουµενικού ποιητή που σηµατοδοτεί το απόγειο της µεγάλης πνευµατικής παράδοσης του νησιού».

Κεντρικός ήρωας της ταινίας ο Κώστας (Χρήστος Χατζηπαναγιώτης) που ύστερα από είκοσι χρόνια παραµονής στο Παρίσι αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα του τη Μυτιλήνη. Προηγήθηκε τηλεφώνηµα από συµβολαιογράφο του νησιού που τον πληροφορούσε πως κληρονόµησε το οικογενειακό σπίτι. Είχε φύγει από τη Μυτιλήνη στα δεκαοχτώ του για σπουδές κινηµατογράφου στο Παρίσι και δεν είχε ξαναγυρίσει. Ενα βαρύ οικογενειακό ιστορικό τον κρατούσε µακριά.

«Το παρόν και το παρελθόν είναι εξίσου ζωντανά µέσα στη µνήµη και την ψυχή του ήρωα» εξηγεί ο σκηνοθέτης. Τα ζει όλα σα να συµβαίνουν τώρα, όλοι οι νεκροί της οικογένειάς του ξαναβγαίνουν στο φως και ο θεατής βλέπει τη ζωή τους σαν σε ταινία µυθοπλασίας». «Το µεγαλύτερο µέρος της ταινίας είναι υποκειµενικά πλάνα του ανθρώπου που επιστρέφει. Βλέπει τον κόσµο χωρίς ο ίδιος να φαίνεται. Επιπλέον καταγράφει την επιστροφή του µε µια κάµερα που κουβαλάει πάντα µαζί του. Μόνο στην τελευταία σκηνή θα δούµε το πρόσωπό του» συνεχίζει ο Λάκης Παπαστάθης, που το προηγούµενό του φιλµ, «Το µόνον της ζωής του ταξείδιον» για τον Γεώργιο Βιζυηνό, είχε εντυπωσιάσει σηµειώνοντας µια καλή πορεία στους κινηµατογράφους. Επιστρέφοντας ο ήρωας της ταινίας στη γενέθλια γη, «συναντάει όσους έχουν αποµείνει από τους συγγενείς και ξαναθυµάται αυτούς που έχουν φύγει, φαντάζεται και τον εαυτό του µικρό στην ηλικία των δέκα χρόνων, την εποχή δηλαδή που συνέβησαν τα δραµατικά γεγονότα στην οικογένειά του». Ετσι, που, τελικά, «ζώντες και τεθνεώτες να τον κάνουν να ξαναγαπήσει τον τόπο του», συνοψίζει ο σκηνοθέτης.

Είναι και µια προσωπική σας ιστορία αυτό «Το ταξίδι στη Μυτιλήνη»;
Ο νόστος είναι δύσκολος, σχεδόν ανέφικτος, γιατί όλα έχουν αλλάξει.

Η πόλη, οι άνθρωποι, τα σπίτια. Για να αφηγηθείς αυτόν τον δύσκολο νόστο µε ειλικρίνεια και χωρίς µελοδραµατισµούς, πρέπει να βρεις τον τρόπο, τη µορφή, που δεν είναι απλώς το ένδυµα του νοήµατος της αφήγησης αλλά συχνά το ίδιο νόηµα. Η σχέση του ήρωα µε την Ελένη, µια νέα γυναίκα που εργάζεται στο γηροκοµείο Μυτιλήνης, θα του ανοίξει νέους δρόµους για τη ζωή και την τέχνη του.

Γιατί διαλέξατε σύνθετη κινηµατογράφηση αυτού του «νοσταλγικού ταξιδιού»;

Η σπαστή αφήγηση, το µπρος πίσω στον χρόνο, το υποκειµενικό πλάνο, η συχνά ντοκιµαντερίστικη γραφή, οι θεατρικές σκηνές µέσα στο σινεµά και η νοσταλγία της κλασικής µυθοπλασίας µε την οποία ο ήρωας επαναδηµιουργεί το παρελθόν του συνθέτουν τη δοµή του φιλµ, που µε την πολυµορφία του µοιάζει περισσότερο µε σύγχρονη µουσική σύνθεση. Οι ηθοποιοί που ερµηνεύουν το «ανέφικτο ταξίδι του νόστου» σε σενάριο του σκηνοθέτη είναι οι Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Μαρία Ζορµπά, Δηµήτρης Καταλειφός, Λουκία Μιχαλοπούλου, Νικόλας Παπαγιάννης, Θόδωρος Κατσαδράµης, Χρήστος Στέργιογλου, Υβόννη Μαλτέζου, Μυρτώ Παράσχη, Θάνος Γραµµένος, Νέλη Καρρά, Φωκίων Σπύρογλου, Μπάµπης Αλατζάς, Δηµήτρης Καραµπέτσης. Η φωτογραφία ειναι του Γιώργου Αργυροηλιόπουλου, η µουσική του Γιώργου Παπαδάκη και τα σκηνικά - κοστούµια του Γιώργου Γεωργίου.

ΙΝFΟ

Στη µεγάλη αυλή του Ελαιοτριβείου – Μουσείου Βρανά στον Παπάδο Λέσβου και µε ελεύθερη είσοδο για το κοινό, θα πραγµατοποιηθεί το Σάββατο 4 Σεπτεµβρίου στις 20.30
η πρώτη προβολή της νέας ταινίας «Ταξίδι στη Μυτιλήνη» του Λάκη Παπαστάθη. Την επόµενη µέρα θα δώσει συναυλία η κοµπανία του «Αναγνωστηρίου» της Αγιάσου


Κάθε ταινία και βραβείο

Ολες οι ταινίες του Λάκη Παπαστάθη – τέσσερις µεγάλου µήκους και µία µικρού – έχουν βραβευτεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πρόκειται για τα «Γράµµατα από την Αµερική» 1972 (µικρού µήκους), «Τον καιρό των Ελλήνων» 1981, «Θεόφιλος» 1987, «Το µόνον της ζωής του ταξείδιον» 2001 και το φετινό «Ταξίδι στη Μυτιλήνη». Είναι βασικός σκηνοθέτης από το 1976 της τηλεοπτικής σειράς ντοκιµαντέρ «Παρασκήνιο». Εχει εκδώσει λογοτεχνικά βιβλία και δοκίµια για τον κινηµατογράφο. Γράφει στις ελληνικές εφηµερίδες κριτικές και κείµενα για την τέχνη.